AIS Inleiding

AIS Inleiding


Wat is AIS en wat doet het?

AIS is een systeem dat automatisch de identiteit en de positie van een schip via een marifoonkanaal uitzendt. AIS staat voor Automatic Identification System. Oorspronkelijk ontwikkeld voor de zeevaart, wordt AIS ook toegepast in de binnenvaart. Technische achtergronden van AIS: klik hier.
Download AIS-brochure: Wat is AIS? (1,9 Mb)

Zenden en ontvangen

Met AIS worden naast scheepsidentiteit en positie ook andere gegevens verspreid. Deze worden in een bericht verpakt en op vaste momenten uitgezonden. Ook op andere momenten, afhankelijk van de omstandigheden. Zo zendt een schip dat snel vaart berichten uit met een kortere tussenpoos dan een afgemeerd schip.
Uitzenden houdt in dat er ook ontvangers zijn. Die ontvangers zijn onbekend. Ieder schip dat is uitgerust met een zee- of binnenvaart AIS kan berichten ontvangen van andere AIS-transponders. Alle uitgezonden berichten kunnen ontvangen worden met speciale ontvangstinstallaties. Een maritieme AIS heeft altijd een klein beeldscherm waarop de ontvangen gegevens te zien zijn.

De stuurman kan op het AIS-beeldscherm zien welke naam bij het schip hoort dat hij in de verte of op radar waarneemt. Zee- en binnenvaarttransponders kunnen worden aangesloten op de computersystemen aan boord. Ook op de radarinstallatie, als die daar geschikt voor is. In dat geval is het mogelijk om de radar-echo te voorzien van een naam: de echo van een schip is niet langer anoniem.

Informatie uit AIS kan op vergelijkbare wijze gebruikt worden om  scheepsnamen en posities zichtbaar te maken op elektronische vaarkaarten.

Ieder schip met AIS is autonoom: de zend/ontvangstinstallatie aan boord is niet afhankelijk van een netwerk aan de wal. Zo’n netwerk is er op zee immers ook niet.

Niet geschikt voor navigatie

AIS is niet geschikt voor navigatie!  Daar is de informatie te onnauwkeurig voor. Draaisnelheid en koers zijn immers alleen maar beschikbaar als een AIS gevoed wordt door een externe koersgever (‘heading device‘), dus een gyrokompas of ander hulpmiddel. In de binnenvaart ontbreken deze hulpmiddelen veelal, waarmee deze gegevens bij binnenvaartschepen minder nauwkeurig of niet beschikbaar zijn. Binnenvaartschepen zijn doorgaans ook niet uitgerust met DGPS, een nauwkeuriger versie van GPS. Er moet dus rekening worden gehouden met een geringere positienauwkeurigheid. In de basis-uitvoering is AIS vergelijkbaar met de TomTom voor het wegverkeer qua nauwkeurigheid in het berekenen van de eigen positie. Voor integratie van een binnenvaartradar met AIS is een externe koersgever noodzakelijk. Radar blijft het meest betrouwbaar voor zuivere navigatie.

Blauw bord-functie: niet gebruiken

Binnenvaart-AIS apparatuur bevat een  blauw bord-functie: de stand van het blauwe bord kan via AIS uitgezonden worden. AIS voor de zeevaart kent dit bericht niet. De blauw bord-functie is opgenomen in de standaard voor binnenvaart-AIS, maar de technische uitvoering van de koppeling met het blauwe bord is niet gestandaardiseerd en ook geen onderdeel van de typegoedkeuring en de systeem-certificering bij AIS. Iedere installateur mag de koppeling dus naar eigen inzicht tot stand brengen. Nautische experts hebben ernstige bedenkingen bij de implementatie van de blauw bord- functie in AIS. Betrouwbaarheid en timing lieten tijdens de demonstrators in COMPRIS zeer te wensen over. Er is geen 100% zekerheid dat wat je ziet op je beeldscherm in de stuurhut overeenstemt met wat er werkelijk buiten gebeurt. In de praktijk kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. BTB adviseert om de blauw-bord functie in AIS niet te gebruiken!

Ga naar de andere AIS-pagina’s op deze website

Integratie met kaart en radar

Het samenvoegen van AIS-informatie (scheepsidentiteit en positie) met radar-informatie en elektronische kaartbeelden werkt op binnenvaartschepen hetzelfde als op zeeschepen. Wanneer een schipper gebruik maakt van deze technologie, kan hij op zijn elektronische kaart kaart zien welk schip hem tegemoet komt of in de buurt is. Ook in het donker of in de mist. In feite kun je om een hoekje kijken. Maar dan geldt dat eigenlijk alle binnenvaartschepen hun identiteit en positie met AIS moeten doorgeven. Meer over koppelingen (klik hier).

Kosten

Een AIS-transponder voor zee- en binnenvaart is een speciaal ontwikkeld apparaat, dat onder meer is uitgerust met GPS en een marifooninstallatie. Het geheel wordt aangestuurd door een ingebouwde computer. Aanschaf omvat niet alleen een investering voor de transponder op zich, er komen ook installatiekosten bij. En er zijn meer kosten: als je AIS wil integreren met met radar- of elektronische vaarkaart (of beide), dan is in veel gevallen een recente radarinstallatie noodzakelijk. Heb je nog geen geschikt elektronisch kaartsystem aan boord, dan moet je ook daarin investeren. Al met al kan het om forse investeringen gaan.

Walinfrastructuur

In zeehavens en langs kusten en op verschillende plaatsen langs Europese vaarwegen zijn door beheerders van die gebieden AIS-ontvangers aan de wal gezet. De ontvangers zijn aangesloten op computersystemen in verkeersposten. De informatie die ze ontvangen kan  worden gekoppeld aan echo’s die je op de walradar ziet. Ook hier wordt een anonieme radar-echo automatisch van de juiste naam voorzien. Op de walradar zie je dan het schip met een label met scheepsnaam. Ook andere gegevens die het schip met AIS uitzendt  zijn beschikbaar op de verkeerspost. De invoering van AIS speelt een sleutelrol bij het verder ontwikkelen van River Information Services (RIS) langs de Europese vaarwegen. De vaarwegbeheerders kunnen hun diensten dan beter afstemmen op de behoeften van de binnenvaart. De komende jaren zullen langs bepaalde Europese hoofdvaarwegen geleidelijk aan AIS-walinfrastructuren worden aangelegd. Deze niet openbare netwerken zijn alleen toegankelijk voor vaarwegbeheerders.

Gemengd verkeer

In Europa varen in veel gevallen binnenvaartschepen op vaarwegen en in zeehavens waar zich ook zeeschepen bevinden.  Beheerders van die gebieden vinden dat de veiligheid sterk kan verbeteren als verkeersposten automatisch kunnen beschikken over de identiteit en de positie van de aanwezige binnenvaartschepen.